مکانیزاسیون برداشت غلات: کمباین‌ها و انواع آن‌ها
برداشت غلات یکی از حساس‌ترین و پرزحمت‌ترین مراحل در چرخه تولید محصولات زراعی است. در گذشته، این فرآیند به صورت دستی و با استفاده از ابزارهای ساده‌ای مانند داس و داس‌داس انجام می‌شد که نیازمند نیروی کار فراوان، زمان‌بر و با تلفات محصول بالایی همراه بود. با ظهور و توسعه ماشین‌آلات کشاورزی، فرآیند برداشت غلات دستخوش تحول عظیمی شد و مکانیزاسیون نقش کلیدی در افزایش سرعت، کاهش هزینه‌ها و به حداقل رساندن تلفات ایفا کرد. در قلب این مکانیزاسیون، ماشین‌آلاتی به نام کمباین قرار دارند.
کمباین چیست؟
کمباین (Combine Harvester) ماشینی پیچیده است که چندین عملیات برداشت غلات را به صورت همزمان انجام می‌دهد. نام “کمباین” (Combine) به دلیل ترکیب سه عملیات اصلی در یک دستگاه گرفته شده است:
- درو کردن (Reaping): برش ساقه گیاه.
- کوبیدن (Threshing): جدا کردن دانه از خوشه یا غلاف.
- بوجاری (Winnowing): جدا کردن دانه از کاه و کلش و سایر مواد زائد.
کمباین با انجام این سه عملیات در یک گذر از مزرعه، نیاز به مراحل جداگانه و نیروی کار زیاد را از بین می‌برد و فرآیند برداشت را به طرز چشمگیری تسریع می‌بخشد.
اجزای اصلی کمباین
یک کمباین از اجزای اصلی زیر تشکیل شده است:
هد (Header)
هد در جلوی کمباین قرار دارد و وظیفه آن برش ساقه گیاه و هدایت آن به داخل کمباین است. هدها بر اساس نوع محصول (گندم، ذرت، سویا و غیره) و شرایط برداشت انواع مختلفی دارند.
سیستم کوبنده (Threshing System)
این سیستم قلب کمباین است و وظیفه آن جدا کردن دانه از خوشه یا غلاف است. این کار معمولاً با عبور محصول از بین یک سیلندر چرخان (یا روتور) و یک شبکه ثابت (کاو) انجام می‌شود.
سیستم جداکننده (Separating System)
پس از کوبیدن، مخلوطی از دانه، کاه، کلش و مواد زائد باقی می‌ماند. سیستم جداکننده (مانند کاه‌پران یا روتورهای جداکننده) وظیفه دارد بخش اعظم کاه و کلش را از دانه جدا کند.
سیستم تمیزکننده (Cleaning System)
در این بخش، مخلوط باقی‌مانده (عمدتاً دانه و مواد زائد سبک‌تر) از روی غربال‌ها عبور کرده و با استفاده از جریان هوا (بادبزن)، مواد زائد سبک‌تر مانند پوشال و خاک از دانه جدا می‌شوند.
مخزن دانه (Grain Tank)
دانه‌های تمیز شده در این مخزن جمع‌آوری می‌شوند و پس از پر شدن، توسط لوله تخلیه (Auger) به داخل تریلر یا کامیون منتقل می‌شوند.
انواع کمباین‌ها
کمباین‌ها بر اساس نوع سیستم کوبنده و جداکننده به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
کمباین‌های معمولی (Conventional / Straw Walker Combines)
این قدیمی‌ترین و رایج‌ترین نوع کمباین هستند. در این کمباین‌ها، سیستم کوبنده شامل یک سیلندر و کاو است و سیستم جداکننده شامل کاه‌پران (Straw Walkers) است که کاه و کلش را به سمت عقب کمباین منتقل کرده و در این فرآیند، دانه‌های باقی‌مانده از طریق لرزش از کاه جدا می‌شوند.
- مزایا: عملکرد خوب در شرایط مختلف، قیمت نسبتاً پایین‌تر، نگهداری آسان‌تر.
- معایب: ظرفیت کمتر در مقایسه با کمباین‌های روتوردار، عملکرد ضعیف‌تر در شرایط مرطوب یا محصولات با بقایای زیاد.
کمباین‌های روتوردار (Rotary / Axial Flow Combines)
در این نوع کمباین‌ها، سیستم کوبنده و جداکننده با یک یا دو روتور استوانه‌ای بزرگ جایگزین شده است که به صورت محوری (Axial) یا شعاعی (Rotary) می‌چرخند. محصول پس از ورود به روتور، همزمان کوبیده و جدا می‌شود.
- مزایا: ظرفیت بسیار بالا، عملکرد عالی در شرایط مختلف، کاهش آسیب به دانه، کارایی بالا در محصولات با بقایای زیاد.
- معایب: قیمت بالاتر، پیچیدگی بیشتر، نیاز به تنظیمات دقیق‌تر.
انتخاب کمباین مناسب
انتخاب کمباین مناسب برای مزرعه شما نیازمند در نظر گرفتن عوامل زیر است:
- وسعت مزرعه و حجم برداشت: کمباین‌های بزرگتر با ظرفیت بالاتر برای مزارع وسیع مناسب هستند.
- نوع محصول: هد و تنظیمات کمباین باید با نوع غلات (گندم، ذرت، سویا و غیره) سازگار باشد.
- شرایط مزرعه: شیب زمین، نوع خاک و شرایط آب و هوایی منطقه در انتخاب نوع کمباین و سیستم انتقال قدرت آن (چرخ‌دار یا شنی) تأثیرگذار است.
- بودجه و هزینه‌های عملیاتی: قیمت خرید، مصرف سوخت، هزینه‌های نگهداری و قطعات یدکی باید در نظر گرفته شوند.
- خدمات پس از فروش: دسترسی به نمایندگی معتبر، قطعات یدکی و تعمیرکاران ماهر بسیار مهم است.
نتیجه‌گیری
مکانیزاسیون برداشت غلات با استفاده از کمباین‌ها، انقلابی در کشاورزی ایجاد کرده است. این ماشین‌آلات با ترکیب عملیات درو، کوبیدن و بوجاری، فرآیند برداشت را به طرز چشمگیری بهبود بخشیده‌اند. شناخت انواع کمباین‌ها و اجزای آن‌ها، و همچنین در نظر گرفتن عوامل کلیدی در هنگام انتخاب، به کشاورزان کمک می‌کند تا بهترین کمباین را برای نیازهای خود انتخاب کرده و با افزایش راندمان، کاهش تلفات و بهبود کیفیت محصول، به حداکثر سودآوری دست یابند. سرمایه‌گذاری در کمباین مناسب، گامی اساسی در جهت کشاورزی مدرن و پایدار است.
تاثیر کیفیت ماشین آلات کشاورزی در برداشت محصولات
تجهیزات خط تولید نوشیدنی‌ها: شربت ساز، پرکن، درب بند
بدون دیدگاه